یکی از اصول حیاتی در نحوه بستن بار جرثقیل، انجام بازرسی های دوره‌ای و اطمینان از سلامت اسلینگ ها و اتصالات است. قبل از هر گونه عملیات باربرداری، بررسی دقیق وضعیت گواهی سلامت انواع جرثقیل و صدور سرتیفیکت جرثقیل ضروری است. همچنین، تست بار جرثقیل و مطابقت آن با جدول بار جرثقیل از دیگر اصول اساسی ایمنی در این فرآیند است.
روش های بستن بار جرثقیل و ایمنی
هنگامی که در حال استفاده از روش های بستن بار جرثقیل هستید، باید مطمئن شوید که بار به درستی مهار شده است و هیچ گونه خطری بار را تهدید نمی کند. به همین دلیل، استفاده از آموزش بستن بار جرثقیل و رعایت تمام استانداردهای ایمنی در حین انجام این کار، امری ضروری است.
در نحوه بستن بار جرثقیل، روش‌های مختلفی وجود دارد که بسته به نوع بار و نیاز به ایمنی، استفاده می‌شود. این روش ها ممکن است به صورت ترکیبی یا مجزا به کار روند. در ادامه به بررسی اصلی ترین و پرکاربرد ترین انواع بستن بار جرثقیل پرداخته ایم.
روش اول: بستن بار به شکل تک اسلینگ عمودی (Single Vertical Hitch)
در این روش، وزن کل بار توسط یک اسلینگ تحمل می شود و زاویه اسلینگ نسبت به خط افق 90 درجه است. در این حالت، می توان از ظرفیت اسلینگ به طور کامل استفاده کرد، ولی نباید از حد مجاز آن تجاوز کرد. این روش بیشتر برای بارهایی که قابلیت چرخش ندارند، مناسب است. به همین دلیل، برای بارهایی که نیاز به کنترل دقیق دارند، این روش توصیه نمی شود. در این نوع از نحوه بستن بار جرثقیل، باید دقت شود تا از چرخش بار جلوگیری گردد.
روش دوم: بستن بار به شکل مهاری (Bridge Hitch)
این روش که گاهی به نام “لگامی” نیز شناخته می‌شود، با استفاده از دو یا چند اسلینگ برای بستن بار جرثقیل انجام می گردد. این روش زمانی مؤثر است که زاویه اسلینگ ها به درستی تنظیم شود و بار به طور یکنواخت بین اسلینگ ها توزیع گردد. استفاده از پیچ تنظیم برای بهینه سازی طول اسلینگ‌ها در این روش ضروری است. در صورتی که توزیع بار به درستی انجام نشود، حتی با چهار اسلینگ، ممکن است تنها دو اسلینگ بار را تحمل کنند و دو اسلینگ دیگر برای تعادل استفاده شوند.
روش سوم: بستن بار به صورت تک اسلینگ بسکتی (Single Basket Hitch)
در این روش، یکی از انتهای اسلینگ به قلاب جرثقیل متصل شده و انتهای دیگر از زیر بار عبور کرده و به قلاب وصل می شود. این روش به طور خودکار بار را متوازن می کند و هر ساق اسلینگ نیمی از وزن بار را تحمل می کند. با این حال، برای بارهایی که حفظ تعادل آن ها دشوار است، این روش توصیه نمی شود.
روش چهارم: بستن بار به روش دو اسلینگ بسکتی (Double Basket Hitch)
در این روش، دو اسلینگ از زیر بار عبور کرده و تعادل بار را حفظ می کنند. زاویه مناسب بین اسلینگ ها باید بیشتر از 60 درجه باشد تا از سر خوردن و در رفتن اسلینگ جلوگیری شود. این روش برای بارهای با سطح صاف مناسب است، چرا که اسلینگ‌ها باید به طور کامل با بار در تماس باشند.
روش پنجم: بستن بار به روش بستکی دودورپیچ (Double Warp Basket Hitch)
در این روش، اسلینگ‌ها به طور کامل به دور بار پیچیده می شوند و بار را به طور کامل مهار می کنند. این روش برای جابجایی بارهای فله ای و باز مانند لوله ها و میله ها بسیار مناسب است زیرا اسلینگ ها تماس کامل 360 درجه ای با بار دارند و بار را کاملاً مهار می کنند.
روش ششم: بستن بار به روش خفتی تک اسلینگ (Single Choker Hitch)
در این روش، اسلینگ به شکل حلقه ای بار را محکم می کند و با بلند کردن بار، گره ایجاد شده محکم تر می شود. این روش برای بارهای فله ای یا بلند و با تعادل دشوار مناسب نیست. همچنین، برای جلوگیری از آسیب به اسلینگ، بهتر است حداکثر 75% ظرفیت مجاز اسلینگ برای بستن بار جرثقیل استفاده شود.
روش هفتم: بستن بار به روش خفتی دو اسلینگ (Double Choker Hitch)
در این روش از دو اسلینگ برای بستن بار استفاده می شود. اسلینگ ها به طور مناسب از یکدیگر فاصله دارند تا پایداری بار حفظ شود. این روش برای حفظ تعادل بار و جلوگیری از آسیب به اسلینگ ها مناسب است، اما همچنان باید دقت زیادی به توزیع یکنواخت بار داشته باشید.
روش هشتم: بستن بار به روش خفتی دو دورپیچ (Double Warp Choker Hitch)
این روش شامل پیچاندن اسلینگ به دور بار قبل از اتصال آن به بخش عمودی است. اسلینگ کاملاً با بار در تماس است و بار را مهار می کند. این روش برای مناطق با محدودیت ارتفاع کاربرد زیادی دارد. با این حال، اگر از اسلینگ ها به درستی استفاده نشود، بار تنها توسط یک ساق اسلینگ جا به جا می شود که این امر خطرناک است.
نکات ایمنی مربوط به بستن بار جرثقیل
- مجوز سلامت جرثقیل: جرثقیل باید دارای مجوز سلامت معتبر باشد که پس از بررسی تمامی بخش ها و تأیید سلامت دستگاه، برای مدت معین صادر می شود.
- بررسی تجهیزات پیش از شروع کار: قبل از آغاز عملیات با جرثقیل، باید از سالم بودن سیم بکسل ها، ترمزها، کلیدهای قطع کننده، و عدم وجود نشتی روغن مطمئن شوید.
- متوقف کردن کار در شرایط جوی نامساعد: در مواقع طوفانی یا بادهای شدید، باید کار را متوقف کرده و از ادامه عملیات خودداری کنید.
- قرارگیری حفاظ ها و پانل ها: قبل از شروع کار، باید از قرار گرفتن تمامی حفاظ ها و پانل ها در جای خود اطمینان حاصل کنید.
- اتصال گیره های تجهیزات یدک کش: قبل از اقدام به اتصال یا جداسازی گیره های تجهیزات یدک کش، باید جرثقیل متوقف شود و دنده خلاص گردد. همچنین باید ترمزها را تست کنید.
- در نظر گرفتن ظرفیت بارگیری و شرایط استفاده: برای جرثقیل های بازویی یا دکل دار نصب شده بر روی ماشین ها، باید محدودیت های ظرفیت بارگیری و شرایط استفاده در نظر گرفته شود.
- اطلاع رسانی به افراد قبل از جابجایی بار: راننده نباید بار را بالا ببرد تا زمانی که تمامی افراد از این اقدام مطلع شوند.
- نصب تابلوهای هشدار دهنده: قبل از بستن بار جرثقیل، باید در اطراف شعاع کاری، تابلوهای هشداردهنده نصب شود.
- انتخاب صحیح وسایل انتقال بار: تمامی بخش‌ها و وسایل انتقال بار باید به گونه ای انتخاب شوند که استقامت و قدرت کافی برای جابجایی بار را داشته باشند.
- وجود میکرو سوئیچ ها برای کنترل فاصله هوک تا سر بوم: کلیه جرثقیل ها باید به میکرو سوئیچ هایی مجهز باشند که فاصله بین هوک و سر بوم را کنترل کنند.
- استفاده از حفاظ برای چرخ دنده ها: تمامی چرخ دنده ها و قسمت‌های انتقال دهنده نیرو باید دارای حفاظ ها و پوشش های مناسب باشند.
- علامت گذاری بار مجاز: مقادیر بار مجاز باید به طور واضح و خوانا بر روی هر سمت جرثقیل علامت گذاری شود.
- آزمایش ترمزها و بار: وقتی وزن بار نزدیک به حداکثر ظرفیت مجاز است، اپراتور باید بار را به اندازه چند اینچ از زمین بالا ببرد و ترمزها را آزمایش کند.
- سیم بکسل ها و قلاب ها: هنگامی که قلاب در پایین ترین موقعیت خود قرار دارد، حداقل باید دو دور سیم بکسل روی قرقره باقی بماند.
- اتصال ایمن سیم بکسل ها: انتهای سیم بکسل باید به طور ایمن و مطمئن به قرقره متصل شود، این اتصال باید با گیره های مناسب یا پیچ های تایید شده انجام گیرد.
- استفاده از چفت فنری در قلاب ها: قلاب ها باید به چفت فنری (شیطانک) مجهز باشند.
- تعویض سیم بکسل های خراب: سیم بکسل های جرثقیل باید در صورت افزایش طول یا کاهش قطر بیش از حد استاندارد، تعویض شوند.
- استفاده از تخته چوبی در سطوح لغزنده: هنگام کار روی زمین های سست یا سطوح لغزنده، باید از تخته چوبی زیر جک های جرثقیل استفاده شود.
- استقرار مناسب جرثقیل: محل استقرار جرثقیل باید صاف و دور از شیب ها یا پرتگاه ها باشد.
- کنترل وضعیت روغن هیدرولیک: وضعیت نشتی روغن در جک ها و موتور و فشار روغن هیدرولیک باید به صورت روزانه کنترل شود.
- کنترل زاویه سیم بکسل ها: طول سیم بکسل باید طوری تنظیم شود که زاویه بین دو شاخه سیم بکسل در قلاب بیش از 90 درجه نشود.
- اطمینان از توقف بار قبل از جابجایی: راننده باید ابتدا بار را به اندازه 20 سانتیمتر از زمین بلند کند، سپس ترمزها را بررسی و بار را جابجا نماید.
ریگر هنگام بستن بار چه وظایفی دارد؟ نکات و استاندارد هایی که باید رعایت کند
وظایف ریگر هنگام بستن بار و همکاری با اپراتور جرثقیل بسیار حائز اهمیت است و نقش کلیدی در ایمنی و کارایی عملیات دارد. لذا آموزش بستن بار جرثقیل در دوره هایی طبق استاندارد و چهار چوب های ایمنی به ریگر داده می شود. در ادامه وظایف و اعمالی که یک ریگر باید انجام دهد، به تفصیل آورده شده است:
وظایف ریگر هنگام بستن بار
- موقعیت یابی مناسب: ریگر باید در مکانی بایستد که کاملاً در دید اپراتور جرثقیل باشد تا هرگونه تغییر یا دستور فوری را به طور واضح دریافت کند.
- اطلاع از جدول بار جرثقیل: ریگر باید اطلاع دقیقی از جدول بار جرثقیل در اختیار داشته باشد تا بتواند بررسی ها و اقدامات ایمنی لازم را لحاظ کند.
- اطلاعات فنی جرثقیل: ریگر باید اطلاعات کاملی از جرثقیل، ظرفیت قلاب ها، و دیگر ویژگی های فنی دستگاه داشته باشد تا بتواند به درستی عمل کند.
- ایمن بودن محل استقرار: هنگام علامت دادن، ریگر باید در مکانی مستقر شود که در صورت بروز خطر، بتواند به راحتی از آنجا فرار کند.
- انتخاب صحیح وسایل باربندی: ریگر باید بتواند سیم بکسل ها، زنجیرها و وسایل باربندی را متناسب با وزن بار و وضعیت آن انتخاب کرده و استفاده کند.
- تشخیص خرابی ها : ریگر باید توانایی تشخیص خرابی های موجود در وسایل باربندی و سیم بکسل ها را داشته باشد تا از خطرات احتمالی جلوگیری کند.
- آگاهی از روش های بستن بار: ریگر باید طریقه صحیح بستن بارها و قلاب زنی را به طور دقیق بداند تا بار به درستی و ایمن حمل شود.
- علائم ریگری نحوه بستن بار جرثقیل: ریگر باید با علائم ریگری نحوه بستن بار جرثقیل آشنا باشد و مطابق با استانداردها در زمان مناسب اقدام کند. این علامت ها به صورت قراردادی و با استفاده ار حرکات دست به اوپراتور جرثقیل نشان داده می شود.
- قطع برق در مواقع اضطراری: ریگر باید محل کلید یا دسته برق جرثقیل را در کارگاه بشناسد و در مواقع اضطراری بتواند برق را از شبکه قطع کند.
- تشخیص وسایل باربندی فاقد برچسب ایمنی: ریگر موظف است وسایل باربندی فاقد برچسب ایمنی یا کنترل را شناسایی کرده و از استفاده از آن ها خودداری کند.
- استفاده از وسایل مناسب برای بستن بار: ریگر باید سیم بکسل و زنجیرها را به درستی روی قسمت های اصلی بار مانند شاسی، قاب یا اسکلت فلزی ببندد.
- حفاظت از سیم بکسل در برابر گوشه های تیز: اگر بار دارای گوشه های تیز است، ریگر باید از تخته، لاستیک یا منجیت برای محافظت از سیم بکسل استفاده کند.
- کنترل بار قبل از علامت دهی به اپراتور: قبل از اینکه ریگر به اپراتور علامت دهد که بار را بلند کند، باید مطمئن شود که قطعه یا وسیله اضافی روی بار قرار ندارد.
- استفاده از دو سیم بکسل یا زنجیر: تمامی بارها باید حداقل با دو سیم بکسل یا زنجیر به طور ایمن باربندی شوند.
- اطمینان از آزادی کامل بار: ریگر باید مطمئن شود که بار هنگام آویزان شدن در قلاب گیر نکرده و کاملاً آزاد است.
- دور نگه داشتن افراد از بار: ریگر موظف است قبل از علامت دادن به اپراتور، افراد را از اطراف بار دور کند.
- علامت دهی برای بلند کردن بار: پس از محکم کردن وسایل بارگیری، ریگر باید علامت دهد تا اپراتور بار را حدود ۱۰ سانتیمتر از سطح زمین بلند کند. پس از آن باید علامت توقف دهد تا اپراتور ترمزها را آزمایش کرده و از تعادل بار اطمینان حاصل کند.
- اجتناب از قرار دادن سیم بکسل در یک شاخه قلاب در صورت وجود قلاب دو طرفه: اگر جرثقیل دارای قلاب دو طرفه باشد، ریگر نباید سیم بکسل و زنجیرها را در یک شاخه قلاب قرار دهد.
جمع بندی
تمامی نکات ایمنی مرتبط با جرثقیل و روش های بستن بار جرثقیل، به ویژه صدور سرتیفیکت جرثقیل، نقش حیاتی در تضمین ایمنی و کارایی صحیح این تجهیزات دارند. پیش از شروع کار، لازم است که وضعیت کلی جرثقیل، از جمله بررسی نشتی روغن، سلامت سیم بکسل ها و عملکرد صحیح ترمزها، به دقت بررسی شود. در شرایط نامساعد جوی یا زمانی که خطرات احتمالی وجود دارد، باید از کار با جرثقیل خودداری کرد. در فرآیند بستن بار، ریگر باید از وسایل باربندی استاندارد و ایمن استفاده کرده و با علامت‌دهی صحیح، اپراتور را هدایت کند. توجه به صدور سرتیفیکت جرثقیل به‌منظور تضمین سلامت تجهیزات، به همراه آموزش و نظارت دقیق بر عملکرد جرثقیل، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. رعایت دقیق تمامی دستورالعمل‌های ایمنی و انجام بازرسی ایمنی جرثقیل برای تأمین ایمنی در حین کار با جرثقیل، ضروری است و می‌تواند از بروز حوادث جلوگیری کند.
