یکی از ماشین های مهم داخل هر کارگاهی بی شک لیفتراک است. این تجهیز هم مانند سایر تجهیزات پروژه باید ایمن باشد، اخذ گواهی لیفتراک یکی از مواردی است که باعث اطمینان خاطر سرپرست کارگاه می شود.
ما در این مقاله در دیدبان سنجش قصد داریم شما را بیشتر با لیفتراک و بازرسی آن آشنا کنیم:
- لیفتراک چیست؟
- انواع لیفتراک کدام است؟
- بازرسی لیفتراک چه اهمیتی دارد؟
- مهمترین نکات در حین بازرسی لیفتراک چیست؟
- بازرسی لیفتراک در چند مرحله انجام می‌شود؟
- بازرسی و صدور گواهی سلامت لیفتراک را به چه شرکتی بسپاریم؟
لیفتراک چیست؟
اصطلاحا به وسیله ای که با دو شاخک خود بار را حمل می کند یا به بار ارتفاع می دهد لیفتراک گویند. امروز انواع مختلف لیفتراک طراحی و تولید شده است که در ادامه به مهمترین آنها خواهیم پرداخت.
امروزه از این ماشین ها برای حمل بارهای سنگین در داخل و خارج ساختمان استفاده می شود. از لحاظ سوخت مصرفی می تواند برقی، دیزلی، دوگانه و یا دستی باشد. مد نظر داشته باشید که تمامی این دستگاه ها باید گواهی لیفتراک داشته باشند.
می توان گفت به طور کلی اجزای اصلی یک لیفتراک عبارتند از: شاخک ها، سیستم ترمز، بدنه لیفتراک، سیستم هیدرولیک، وزنه تعادل، دکل، اتاق راننده، چرخ ها، تجهیزات ایمنی، تجهیزات هشداردهنده و نگهدارنده بار.
انواع لیفتراک کدام است؟
امروزه با توجه به نیازهای مختلفی که در زمینه جابجایی بار داریم ماشین آلات مختلفی طراحی شده اند. انواع جرثقیل، تاورکرین ، لودر، بولدوزر و… لیفتراک هم از این قضیه مستثنی نیست با توجه به محیط کار و نوع کاربری انواع مختلفی دارد.
لیفتراک دستی یا پالت تراک
یکی از قدیمی ترین و ساده ترین انواع لیفتراک که برای جابجایی بارهای سطحی از آن استفاده می شود پالت تراک یا جک پالت دستی است. همه ما در کارخانه ها پالت تراک های دستی که بارها را جابجا می کنند دیده ایم. از این لیفتراک فقط برای جابجایی سطحی بار می توان استفاده کرد و قابلیت ارتفاع دادن به بار را ندارد و اپراتور باید توسط چرخ های کوچک زیر دستگاه بارها را بکشد یا هل دهد.
جک پالت دستی
استفاده از موتور های برقی در جک پالت باعث افزایش سرعت کار و راحتی استفاده از آن می شود. جک پالت موتوری خود به دو صورت طراحی شده است: اول اینکه جایگاهی برای اپراتور دارد که با ایستادن روی دستگاه فرمان آن را کنترل می کند. در حالت دوم برای اپراتور جایگاهی تعبیه نشده و باید پیاده پشت سر دستگاه حرکت کند و به کنترل آن بپردازد.
استاکر
استاکر ها برای ارتفاع دادن به بار طراحی شده اند و با توجه به ظرفیت و ارتفاعی که به بار می دهند تقسیم بندی می شوند. استاکرها به صورت دستی، نیمه برقی و برقی تولید شده اند. اگر این دستگاه دستی یا نیمه برقی باشد اپراتور باید پیاده همراه دستگاه حرکت کند اما اگر برقی باشد یک جایگاه برای ایستادن کاربر روی دستگاه تعبیه شده است.
در انبارهای کوچک برای بارگیری و تخلیه کامیون ها و وانت و… از نوع دستی یا نیمه برقی و در انبارهای بزرگ از نوع برقی استفاده می شود.
ریچتراک
ریچتراک را هم می توان نوعی لیفتراک دانست که برای کار بر روی سطوح صاف و ارتفاع دادن به بار استفاده می شود. از این دستگاه معمولا در تناژ پایین و ارتفاع بالا استفاده می شود. تناژی در حدود 1 تا 2.5 تن و ارتفاع که می تواند 12 متر یا بیشتر باشد. در این نوع لیفتراک محل قرار گرفتن راننده در کنار دستگاه است تا تمرکز بالایی برای حرکت به جلو و عقب داشته باشد.
لیفتراک با وزنه تعادل
معروفترین و متداول ترین نوع این دستگاه ها لیفتراک با وزنه تعادل است. در این حالت اپراتور داخل لیفتراک می نشیند و در پشت سر او وزنه های تعادل و در جلوی دستگاه شاخک ها قرار دارند.
این دستگاه ها با سوخت های مختلفی کار می کنند؛ گاز مایع، بنزین، گازوئیل، برق و… که باید با توجه به محیط کار و حجم بار از آنها استفاده نمود. مثلا لیفتراک های دیزلی و بنزینی نسبت به نوع برقی سریعتر هستند و حجم بالاتری از بار را جابجا می کنند ولی از لحاظ بهداشتی مناسب محیط های کوچک و فضاهای بسته نیستند.
بازرسی لیفتراک چه اهمیتی دارد؟
یکی از مباحث مهم، بازرسی و صدور گواهی لیفتراک است. متاسفانه این امر برای بسیاری از کارفرمایان اهمیت زیادی ندارد اما باید توجه داشته باشند که ایمن نبودن یک دستگاه می تواند باعث ایمن نبودن کارگاه و کارخانه شما شود.
بازرسی این دستگاه ها باید توسط افرادی انجام شود که به صورت کامل بر OSHA تسلط دارند و آموزش های لازم را دیده اند. از طرف دیگر اپراتور دستگاه باید علاوه بر داشتن گواهینامه لیفتراک، دوره آموزشی ایمنی را را هم گذرانده باشد. ایمن بودن دستگاه به تنهایی کافی نیست، اپراتور هم باید ایمن باشد.
مهمترین نکات در حین بازرسی ماشین لیفتراک چیست؟
یک بازرس باتجربه که آشنایی کامل با استاندارد ANSI B56.1 را دارد و بر OSHA مسلط است و قرار است گواهی لیفتراک را امضا کند باید حین بازرسی به نکات زیر توجه داشته باشد:
- سابقه بازرسی های قبل
- شاخک ها، دکل، سازه و اتاق لیفتراک
- سیستم تامین انرژی دستگاه
- سیستم های فرمان و ترمز
- سیستم هیدرولیک
- تجهیزات هشداردهنده
- کپسول آتشنشانی، آینه و در کل وسایل ایمنی
- بازرسی گیج های روغن و سوخت و…
- تست استاتیک و دینامیک
- تست بار 100% در سطح بدون شیب
- تست 10 دقیقه
بازرسی لیفتراک در چند مرحله انجام می شود؟
به طور کلی در چهار مرحله باید این بازرسی صورت گیرد:
- Pre-operational inspection
- operational inspection
- Removal from service
- Maintenance
البته این بازرسی توسط اپراتور دستگاه انجام می شود و بازرسی های دوره ای که منجر به گرفتن گواهی لیفتراک می شود به صورت جداگانه و سالانه می باشد.
بازرسی قبل از شروع به کار
اولین نوع بازرسی هنگامی است که هنوز لیفتراک روشن نشده است. اپراتور باید هر بار قبل از استفاده لیفتراک را بررسی نماید:
- بازرسی روغن، آب، هیدرولیک و مایعات دیگر
- بررسی نشتی، شکستگی یا عیوب قابل رویت با چشم
- بررسی لاستیک ها
- بررسی pin و heel
- بررسی گارد انگشت ها و اتصال آن
- بررسی علامت های ایمنی متصل به دستگاه
- چک کردن راهنمای اپراتور
- چک کردن وسایل ایمنی
حتی برای دستگاه هایی که در تمام هفته به صورت 24 ساعت کار می کنند هنگام تعویض شیفت باید این بازرسی انجام شود.
بازرسی بعد از روشن کردن دستگاه
مرحله بعدی بازرسی زمانی است که اپراتور استارت می زند و ماشین را روشن می کند، در این حالت باید موارد ذکر شده را جک کند:
- بررسی صداهای اضافه یا لرزش لیفتراک
- تست بوق و چراغ
- بررسی گیج ها
- کنترل اهرم بالابری و پایین بری
- بررسی حرکت به جلو و عقب
- کنترل شیب
- بررسی ترمز و فرمان دستگاه
- چک کردن کنترل دیجیتال و هشدار پشتیبان در صورت مجهز بودن دستگاه
- بررسی شاخص تخلیه باتری
این مرحله بازرسی باید قبل از بار برداری انجام شود.
خارج کردن از سرویس
هنگام استفاده از لیفتراک اگر اپراتور با موارد زیر رو به رو شد باید بلافاصله فعالیت خود را قطع کند و اعلام خطر نماید تا با همکاری سایرین مشکل مرتفع شود:
- اگر دستگاه شرایط نا ایمن پیدا کرد یا خرابی در آن مشاهده شد.
- اگر در اگزوز یا موتور جرقه یا شعله ای مشاهده کرد.
- مشاهده گرمای غیر نرمال در دستگاه خطرناک است.
- در صورت مشاهده نشتی (برای لیفتراک های بنزینی و دیزلی) یا جرقه (برای لیفتراک های برقی) باید کار را متوقف نماید.
اپراتور لیفتراک باید توجه داشته باشد که در صورت بروز موارد بالا به هیچ عنوان نباید به کار خود ادامه دهد چون باعث به خطر انداختن خود و دیگران می شود.
تعمیر و نگهداری
اگر بخواهید دستگاه شما عمر مفید بیشتر و ایمنی بالاتری داشته باشد حتما نیاز به تعمیر و نگهداری دوره ای دارد، لیفتراک ها هم از این قضیه مستثنی نیستند. معمولا شرکت سازنده یک دفترچه نگهداری از دستگاه ارائه می دهد که در آن با توجه به بازه های زمانی مختلف تعمیر و بازرسی قسمت های مختلف بیان شده است. معمولا این کار زیر نظر واحد HSE کارخانه انجام می شود.
بازرسی و صدور گواهی سلامت لیفتراک را به چه شرکتی بسپاریم؟
گواهی لیفتراک که به صورت دوره یک ساله ارائه می شود، نشان از ایمن بودن آن است. معتبرترین نوع گواهی سلامت زیر نظر اداره ملی استاندارد صادر می شود و تنها شرکت هایی که قبلا از این اداره مجوز‌های لازم را اخذ کرده باشند اجازه بازرسی و صدور این نوع گواهی را دارند.
شرکت دیدبان سنجش امیرکبیر با اخذ مجوز از سازمان ملی استاندارد اجازه بازرسی و صدور گواهی لیفتراک، انواع جرثقیل، تاورکرین و… را دارد. برای انجام هر گونه مشاوره و عقد قرار داد بازرسی می توانید با ما تماس بگیرید.
